ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಅಧಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಸನಗಳು ಕಂಡುಬರುವ ಜಿಲ್ಲೆಯೆಂದರೆ ಅದು ಕಾಸರಗೋಡು. ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತುಳುನಾಡಿನ ನಾಡಿಮಿಡಿತವಾಗಿದ್ದ ಕಾಸರಗೋಡಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕನಿಷ್ಠ 20 ಶಾಸನಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು.
ಅದರಲ್ಲೂ ಚಂದ್ರಗಿರಿ ನದಿಯ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಶಾಸನಗಳು ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. ಕಾಸರಗೋಡಿನ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುವ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಶತ 90 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಾಸನಗಳು ದಾನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀಡುವ ದಾನಶಾಸನವಾಗಿವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಭೂದಾನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅಡಕವಾಗಿದೆ.
ಕಾಸರಗೋಡು ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮೂಲ ಚರಿತ್ರೆಗಳು ಪ್ರವಾಸಿಗರ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಲಿಖೀತವಾಗಿ ದಾಖಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಅದಕ್ಕೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಪುಷ್ಟಿಯನ್ನು ಈ ಶಾಸನಗಳು ನೀಡುತ್ತವೆ ಎಂದರೆ ತಪ್ಪಿಲ್ಲ. ವಿದೇಶಿ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗದ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿದ್ದು ಇವುಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ. ವಿದೇಶಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಈ ನಾಡಿನ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖೀಸುವ ಮೊದಲೇ ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶಾಸನಗಳ ಪರಂಪರೆ ಶುರುವಾಗಿದ್ದುದರಿಂದ ಕಾಸರಗೋಡಿನ ವಿದೇಶಿ ದಾಖಲೆಗಿಂತಲೂ ಹಿಂದಿನ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಆಕರವೇ ಆಗಿದೆ.
ಉತ್ತರ ಕಾಸರಗೋಡಿನಲ್ಲಿ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಕೆತ್ತಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿ ಮೊದಲಿಗೆ ಅಲುಪ ಅರಸರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಅಲುಪ ಅರಸರು ತುಳುನಾಡನ್ನು ಬಹುಕಾಲ ಆಳಿದ ದೊರೆಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು 10ನೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ತಳಂಗರೆಯ ಜಯಸಿಂಹನ ಶಾಸನವು ಕಾಸರಗೋಡಿನ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನ ಶಾಸನ. ಈ ಶಾಸನ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಜಯಸಿಂಹನ ಕುರಿತಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಇದು ನೀಡುತ್ತದೆ.
